„Áhugaverður“ fundur kolefnis á Mars mögulega til marks um lífrænt ferli Samúel Karl Ólason skrifar 19. janúar 2022 14:01 Galegígur á Mars. Könnunarfarið Curiosity hefur verið þar frá árinu 2012. NASA/Caltech-JPL/MSSS Við greiningu sýna af yfirborði Mars fann könnunarfarið Curiosity tegund kolefnis sem gjarnan er tengt við lífræn ferli. Það á í það minnsta við hér á jörðinni en þessi tegund kolefnis getur einnig myndast við ákveðin jarðfræðileg ferli. Fundurinn gæti varpað ljósi á það hvort líf hafi fundist á Mars á árum áður en það hefur ekki verið sannað hingað til, þótt ýmsar vísbendingar um það hafi fundist. Geimvísindastofnun Bandaríkjanna (NASA) sagði frá fundinum fyrr í vikunni og lýsti honum sem áhugaverðum. Í grein á vef stofnunarinnar, þar sem farið er nánar út í málið en hér, segir að umrædd tegund kolefna gæti hafa orðið til í lífrænu ferli baktería. Þær bakteríur geti myndað metan sem flýtur upp í gufuhvolfið þar sem útfjólublá geislun breytir því í aðrar og flóknari sameindir sem falla aftur til jarðar og hafa nú fundist í sýnum Curiosity. Curiouser & curiouser! I found samples with unusual carbon isotopes, which are key in understanding the evolution of planets. On Earth, this is linked to life but it may still be created by geology. What does it mean on Mars? Ah, that s the great puzzle! https://t.co/xLKj8QmEL9 pic.twitter.com/L3Gf8oFctP— Curiosity Rover (@MarsCuriosity) January 18, 2022 Þá eru tvær tilgátur til viðbótar um það hvernig kolefnið myndaðist þar sem lífræn efni koma ekki við sögu. Önnur er svipuð þeirri tilgátu sem nefnd er hér að ofan, fyrir utan aðkomu lífrænna efna, og hin snýst um að kolefnið hafi endað á Mars fyrir hundruðum milljóna ára þegar sólkerfið okkar fór í gegnum þykkt gasský sem er ríkt af þeirri tegund kolefnis sem um ræðir. Tilgátur vísindamanna taka þó mið af því ferli hér á jörðinni og er ekki víst að það sama eigi við á Mars. Kolefni er sérstaklega mikilvægt allri leit að lífi á Mars. Allt líf hér á jörðinni er myndað úr kolefnum. Líf á jörðinni notar svokallað kolefni-12 við meltingu eða ljóstillífun. Kolefnið sem fannst á Mars er að mestu kolefni-12 og því þykir mögulegt að ummerki gamals lífs hafi fundist. Áhugasamir geta lesið frekar um kolefni hér á Vísindavefnum. Ein af þeim fjölmörgu holum sem Curiosity hefur gert á yfirborði Galegígs.NASA/Caltech-JPL/MSSS Einn vísindamannanna sem unnið hefur úr gögnum frá Curiosity segir allar þrjár útskýringarnar sem nefndar eru hér að ofan koma til greina. Frekari gagna sé þörf til að skera úr um af hverju kolefnið sé þarna. Ráðgátan um metan enn óleyst Vísindamenn NASA og ESA, Geimvísindastofnunar Evrópu, hafa um nokkuð skeið reynt að finna svör við því af hverju mælitæki Curiosity hafa reglulega greint metan yfir Galegígnum en gervihnöttur sem er sérstaklega hannaður til að finna metan hefur ekki séð það. Hér á jörðinni mynda örverur í maga dýra sem éta plöntur mikið metan. Því gasi er svo prumpað og ropað út í andrúmsloftið. Á Mars þykir fundur metans ekki til marks um að húsdýr eins og kýr og kindur megi finna á Mars, heldur megi mögulega finna örverur á plánetunni. Sömuleiðis gæti gasið myndast við jarðhitaferla. Sjá einnig: Ráðgátan um metan á Mars enn óleyst Curiosity lenti á Mars árið 2012 og hefur tekið fjölda sýna og rannsakað síðan þá. Á undanförnum árum hafa rannsóknir sýnt fram á að á árum áður hafi vatn fundist á yfirborði Mars og hafa vísindamenn fundið vatn neðanjarðar. Mars Geimurinn Bandaríkin Vísindi Tengdar fréttir Það helsta í geimnum 2022: Aldrei meira um að vera í geimnum og leitin að lífi heldur áfram Vendingar í geimferðum og geimvísindum hafa verið miklar og hraðar á undanförnum árum og jafnvel sérstaklega í fyrra. Þessi þróun virðist ætla að halda áfram árið 2022 þar sem sífellt fleiri ríki og fyrirtæki koma sér fyrir á þessu sviði. 4. janúar 2022 08:01 Fresta fyrsta geimskoti Artemis-áætluninnar enn og aftur Geimvísindastofnun Bandaríkjanna (NASA) hefur frestað fyrsta geimskoti Artemis-áætlunarinnar enn einu sinni. Nú stendur til að skjóta fyrstu Space Launch System (SLS) eldflauginni út í geim með Orion-geimfar, sem á að fara hring um tunglið, í mars eða apríl. 21. desember 2021 16:20 Annað hvort dreifum við okkur um Vetrarbrautina eða deyjum út Mannkynið er dauðadæmt, dreifi það sér ekki um sólkerfið og jafnvel lengra en það. Án þess að mannkynið verði tegund margra reikistjarna er tölfræðilega óhjákvæmilegt að það muni þurrkast út. Hvort sem það gerist á næstu áratugum eða jafnvel milljörðum ára, þá munum við deyja og jörðin þurrkast út. 11. desember 2021 08:01 Boraði fyrstu holuna á Mars Vélmennið Perseverance boraði í morgun sína fyrstu holu á Mars. Úr holunni tók vélmennið sýni sem vísindamenn vonast til að bera ummerki fornra lífvera. 6. ágúst 2021 15:00 Nýtt háþróað vélmenni sent til Mars: Ætla að fljúga lítilli þyrlu og leita lífs Geimvísindastofnun Bandaríkjanna, NASA, stefnir á að skjóta geimfari af stað til Mars í vikunni. 28. júlí 2020 11:30 Mest lesið Ein leið í og úr hverfinu dragi úr öryggi íbúa Innlent Kourani sjái ekki eftir neinu og eigi skilið sex til átta ár í fangelsi Innlent Hryðjuverkamaðurinn í Ósló fær þyngsta dóm sögunnar Erlent Hlaut of þunga refsingu fyrir mistök Innlent Yfir 190 gestir Fabrikkunnar með nóróveiru síðasta sumar Innlent Gremja vegna golfbíla á meistaramóti Innlent Engin gögn bendi til tengsla við Hamas Innlent „Ef þessi maður kemst út úr fangelsi mun hann drepa barnið mitt“ Innlent Lögreglan kölluð til er hundur lék lausum hala á Reykjanesbrautinni Innlent Sjúklingur réðst á lækni sem fær ekki bætur frá ríkinu Innlent Fleiri fréttir Baktalaði Biden í golfi: „Gamla niðurbrotna skítahrúga“ Kristrún og félagar sækja atkvæði fyrir Verkamannaflokkinn Enn má pissa í sjóinn á Costa del Sol Uppsagnir á Skaganum og Bretar kjósa nýja valdhafa Hryðjuverkamaðurinn í Ósló fær þyngsta dóm sögunnar Bretar ganga að kjörborðinu Neil Gaiman sakaður um kynferðisofbeldi Trump eykur forskotið og Biden ekki á förum Þvertaka fyrir að Biden sé efins um framboð Ákærður fyrir árásina á Mette Frederiksen Ákærðir fyrir að hafa fellt tré með banvænum afleiðingum Maður á þrítugsaldri stunginn til bana í Kaupmannahöfn Gert að eyða gjafasæði vegna mistaka við merkingu Beryl við það að skella á Jamaíku Sá fyrsti sem kallar eftir því að Biden stígi til hliðar Friðhelgin stórauki vald forsetans Ákvörðun um refsingu Trump frestað 87 talin af vegna troðnings Einn látinn og þúsundir án vatns og rafmagns Enn slasast tugir í ókyrrð Orbán hyggst óvænt heimsækja Úkraínu Í höndum Macron að koma í veg fyrir stórsigur Le Pen Hæstiréttur segir Trump njóta friðhelgi að hluta Einn helsti rithöfundur Albaníu er allur Strangrúaðir mótmæltu herskyldu Varað við fellibylnum Beryl sem er á leið yfir Karíbahafið Kínversk geimflaug hrapaði til jarðar Flestir á því að Biden valdi ekki starfinu Sögulegur dagur fyrir frönsku þjóðina að baki „Ástæða til að hafa áhyggjur“ Sjá meira
Fundurinn gæti varpað ljósi á það hvort líf hafi fundist á Mars á árum áður en það hefur ekki verið sannað hingað til, þótt ýmsar vísbendingar um það hafi fundist. Geimvísindastofnun Bandaríkjanna (NASA) sagði frá fundinum fyrr í vikunni og lýsti honum sem áhugaverðum. Í grein á vef stofnunarinnar, þar sem farið er nánar út í málið en hér, segir að umrædd tegund kolefna gæti hafa orðið til í lífrænu ferli baktería. Þær bakteríur geti myndað metan sem flýtur upp í gufuhvolfið þar sem útfjólublá geislun breytir því í aðrar og flóknari sameindir sem falla aftur til jarðar og hafa nú fundist í sýnum Curiosity. Curiouser & curiouser! I found samples with unusual carbon isotopes, which are key in understanding the evolution of planets. On Earth, this is linked to life but it may still be created by geology. What does it mean on Mars? Ah, that s the great puzzle! https://t.co/xLKj8QmEL9 pic.twitter.com/L3Gf8oFctP— Curiosity Rover (@MarsCuriosity) January 18, 2022 Þá eru tvær tilgátur til viðbótar um það hvernig kolefnið myndaðist þar sem lífræn efni koma ekki við sögu. Önnur er svipuð þeirri tilgátu sem nefnd er hér að ofan, fyrir utan aðkomu lífrænna efna, og hin snýst um að kolefnið hafi endað á Mars fyrir hundruðum milljóna ára þegar sólkerfið okkar fór í gegnum þykkt gasský sem er ríkt af þeirri tegund kolefnis sem um ræðir. Tilgátur vísindamanna taka þó mið af því ferli hér á jörðinni og er ekki víst að það sama eigi við á Mars. Kolefni er sérstaklega mikilvægt allri leit að lífi á Mars. Allt líf hér á jörðinni er myndað úr kolefnum. Líf á jörðinni notar svokallað kolefni-12 við meltingu eða ljóstillífun. Kolefnið sem fannst á Mars er að mestu kolefni-12 og því þykir mögulegt að ummerki gamals lífs hafi fundist. Áhugasamir geta lesið frekar um kolefni hér á Vísindavefnum. Ein af þeim fjölmörgu holum sem Curiosity hefur gert á yfirborði Galegígs.NASA/Caltech-JPL/MSSS Einn vísindamannanna sem unnið hefur úr gögnum frá Curiosity segir allar þrjár útskýringarnar sem nefndar eru hér að ofan koma til greina. Frekari gagna sé þörf til að skera úr um af hverju kolefnið sé þarna. Ráðgátan um metan enn óleyst Vísindamenn NASA og ESA, Geimvísindastofnunar Evrópu, hafa um nokkuð skeið reynt að finna svör við því af hverju mælitæki Curiosity hafa reglulega greint metan yfir Galegígnum en gervihnöttur sem er sérstaklega hannaður til að finna metan hefur ekki séð það. Hér á jörðinni mynda örverur í maga dýra sem éta plöntur mikið metan. Því gasi er svo prumpað og ropað út í andrúmsloftið. Á Mars þykir fundur metans ekki til marks um að húsdýr eins og kýr og kindur megi finna á Mars, heldur megi mögulega finna örverur á plánetunni. Sömuleiðis gæti gasið myndast við jarðhitaferla. Sjá einnig: Ráðgátan um metan á Mars enn óleyst Curiosity lenti á Mars árið 2012 og hefur tekið fjölda sýna og rannsakað síðan þá. Á undanförnum árum hafa rannsóknir sýnt fram á að á árum áður hafi vatn fundist á yfirborði Mars og hafa vísindamenn fundið vatn neðanjarðar.
Mars Geimurinn Bandaríkin Vísindi Tengdar fréttir Það helsta í geimnum 2022: Aldrei meira um að vera í geimnum og leitin að lífi heldur áfram Vendingar í geimferðum og geimvísindum hafa verið miklar og hraðar á undanförnum árum og jafnvel sérstaklega í fyrra. Þessi þróun virðist ætla að halda áfram árið 2022 þar sem sífellt fleiri ríki og fyrirtæki koma sér fyrir á þessu sviði. 4. janúar 2022 08:01 Fresta fyrsta geimskoti Artemis-áætluninnar enn og aftur Geimvísindastofnun Bandaríkjanna (NASA) hefur frestað fyrsta geimskoti Artemis-áætlunarinnar enn einu sinni. Nú stendur til að skjóta fyrstu Space Launch System (SLS) eldflauginni út í geim með Orion-geimfar, sem á að fara hring um tunglið, í mars eða apríl. 21. desember 2021 16:20 Annað hvort dreifum við okkur um Vetrarbrautina eða deyjum út Mannkynið er dauðadæmt, dreifi það sér ekki um sólkerfið og jafnvel lengra en það. Án þess að mannkynið verði tegund margra reikistjarna er tölfræðilega óhjákvæmilegt að það muni þurrkast út. Hvort sem það gerist á næstu áratugum eða jafnvel milljörðum ára, þá munum við deyja og jörðin þurrkast út. 11. desember 2021 08:01 Boraði fyrstu holuna á Mars Vélmennið Perseverance boraði í morgun sína fyrstu holu á Mars. Úr holunni tók vélmennið sýni sem vísindamenn vonast til að bera ummerki fornra lífvera. 6. ágúst 2021 15:00 Nýtt háþróað vélmenni sent til Mars: Ætla að fljúga lítilli þyrlu og leita lífs Geimvísindastofnun Bandaríkjanna, NASA, stefnir á að skjóta geimfari af stað til Mars í vikunni. 28. júlí 2020 11:30 Mest lesið Ein leið í og úr hverfinu dragi úr öryggi íbúa Innlent Kourani sjái ekki eftir neinu og eigi skilið sex til átta ár í fangelsi Innlent Hryðjuverkamaðurinn í Ósló fær þyngsta dóm sögunnar Erlent Hlaut of þunga refsingu fyrir mistök Innlent Yfir 190 gestir Fabrikkunnar með nóróveiru síðasta sumar Innlent Gremja vegna golfbíla á meistaramóti Innlent Engin gögn bendi til tengsla við Hamas Innlent „Ef þessi maður kemst út úr fangelsi mun hann drepa barnið mitt“ Innlent Lögreglan kölluð til er hundur lék lausum hala á Reykjanesbrautinni Innlent Sjúklingur réðst á lækni sem fær ekki bætur frá ríkinu Innlent Fleiri fréttir Baktalaði Biden í golfi: „Gamla niðurbrotna skítahrúga“ Kristrún og félagar sækja atkvæði fyrir Verkamannaflokkinn Enn má pissa í sjóinn á Costa del Sol Uppsagnir á Skaganum og Bretar kjósa nýja valdhafa Hryðjuverkamaðurinn í Ósló fær þyngsta dóm sögunnar Bretar ganga að kjörborðinu Neil Gaiman sakaður um kynferðisofbeldi Trump eykur forskotið og Biden ekki á förum Þvertaka fyrir að Biden sé efins um framboð Ákærður fyrir árásina á Mette Frederiksen Ákærðir fyrir að hafa fellt tré með banvænum afleiðingum Maður á þrítugsaldri stunginn til bana í Kaupmannahöfn Gert að eyða gjafasæði vegna mistaka við merkingu Beryl við það að skella á Jamaíku Sá fyrsti sem kallar eftir því að Biden stígi til hliðar Friðhelgin stórauki vald forsetans Ákvörðun um refsingu Trump frestað 87 talin af vegna troðnings Einn látinn og þúsundir án vatns og rafmagns Enn slasast tugir í ókyrrð Orbán hyggst óvænt heimsækja Úkraínu Í höndum Macron að koma í veg fyrir stórsigur Le Pen Hæstiréttur segir Trump njóta friðhelgi að hluta Einn helsti rithöfundur Albaníu er allur Strangrúaðir mótmæltu herskyldu Varað við fellibylnum Beryl sem er á leið yfir Karíbahafið Kínversk geimflaug hrapaði til jarðar Flestir á því að Biden valdi ekki starfinu Sögulegur dagur fyrir frönsku þjóðina að baki „Ástæða til að hafa áhyggjur“ Sjá meira
Það helsta í geimnum 2022: Aldrei meira um að vera í geimnum og leitin að lífi heldur áfram Vendingar í geimferðum og geimvísindum hafa verið miklar og hraðar á undanförnum árum og jafnvel sérstaklega í fyrra. Þessi þróun virðist ætla að halda áfram árið 2022 þar sem sífellt fleiri ríki og fyrirtæki koma sér fyrir á þessu sviði. 4. janúar 2022 08:01
Fresta fyrsta geimskoti Artemis-áætluninnar enn og aftur Geimvísindastofnun Bandaríkjanna (NASA) hefur frestað fyrsta geimskoti Artemis-áætlunarinnar enn einu sinni. Nú stendur til að skjóta fyrstu Space Launch System (SLS) eldflauginni út í geim með Orion-geimfar, sem á að fara hring um tunglið, í mars eða apríl. 21. desember 2021 16:20
Annað hvort dreifum við okkur um Vetrarbrautina eða deyjum út Mannkynið er dauðadæmt, dreifi það sér ekki um sólkerfið og jafnvel lengra en það. Án þess að mannkynið verði tegund margra reikistjarna er tölfræðilega óhjákvæmilegt að það muni þurrkast út. Hvort sem það gerist á næstu áratugum eða jafnvel milljörðum ára, þá munum við deyja og jörðin þurrkast út. 11. desember 2021 08:01
Boraði fyrstu holuna á Mars Vélmennið Perseverance boraði í morgun sína fyrstu holu á Mars. Úr holunni tók vélmennið sýni sem vísindamenn vonast til að bera ummerki fornra lífvera. 6. ágúst 2021 15:00
Nýtt háþróað vélmenni sent til Mars: Ætla að fljúga lítilli þyrlu og leita lífs Geimvísindastofnun Bandaríkjanna, NASA, stefnir á að skjóta geimfari af stað til Mars í vikunni. 28. júlí 2020 11:30