Volaða þjóð? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 31. júlí 2024 09:01 Telja má nánast á fingrum annarrar handar þá málaflokka sem einróma samþykki, stundum kallað neitunarvald, á enn við um þegar teknar eru ákvarðanir í ráðherraráði Evrópusambandsins. Hér áður var það reglan en heyrir nú til undantekninga. Þar á meðal eru til dæmis hvorki sjávarútvegs- né orkumál sem skipta okkur miklu. Vægi ríkja innan sambandsins, þegar teknar eru ákvarðanir innan þess, fer í dag í fyrst og fremst eftir því hversu fjölmenn þau eru sem eðli málsins samkvæmt hefur komið sér verst fyrir fámennustu ríkin. Kæmi til þess að Ísland gengi í Evrópusambandið fengjum við þannig sex þingmenn á þing þess af 720 sem er sambærilegt við það að hafa hálfan þingmann á Alþingi. Þýzkaland eitt hefur til dæmis 96 þingmenn. Staðan væri enn verri í ráðherraráði sambandsins þar sem vægi Íslands yrði allajafna einungis 0,08% eða á við 5% hlutdeild í þingmanni á Alþingi. Hvað framkvæmdastjórn Evrópusambandsins varðar eru þeir sem þar sitja einungis embættismenn sambandsins enda óheimilt að ganga erinda heimalanda sinna. Með öðrum orðum er þannig afskaplega langur vegur frá því að Ísland sæti við sama borð og önnur ríki innan Evrópusambandsins og hvað þá að landið hefði sama vægi og Þýzkaland og Frakkland eins og Sigmundur Ernir Rúnarsson hélt fram í grein á Eyjunni um síðustu helgi. Raunar nefndi hann Bretland einnig í þeim efnum sem gekk eins og kunnugt er úr sambandinu fyrir rúmum fjórum árum síðan. Með öðrum orðum hefur Sigmundur greinilega ekki fylgst nógu vel með þróun mála í fyrirheitna landinu undanfarin ár. Fleiri mjög andvígir en mjög hlynntir Fram kemur í grein Sigmundar að svara verði „áköfu ákalli“ þjóðarinnar eftir inngöngu í Evrópusambandið. Það sé Viðreisn að gera með áherzlu sinni á það að tekin verði skref í þá átt. Einhverra hluta vegna er flokkurinn þó góður ef hann mælist með 10% fylgi í skoðanakönnunum. Hvar er þá stóraukið fylgi eina flokksins sem leggur áherzlu á málið og var beinlínis stofnaður í kringum það? Á sama tíma stórjókst fylgi Samfylkingarinnar meðal annars og ekki sízt í kjölfar þess að ákveðið var að leggja áherzlu á málið til hliðar. Með áköfu ákalli vísar Sigmundur til skoðanakannana um afstöðu fólks til inngöngu í Evrópusambandið. Þó þær hafi vissulega sýnt fleiri hlynnta en andvíga inngöngu undanfarin misseri munar þar einungis 6,7 prósentustigum miðað við könnun Maskínu á dögunum sem er merkilega lítið miðað við þær kjöraðstæður sem verið hafa fyrir áróður Evrópusambandssinna sem að vísu heldur engu vatni. Þá eru aðeins 19,5% aðspurðra mjög hlynntir sem eru þeir sem mögulega hafa uppi einhvers konar ákall, færri en eru mjög andvígir. Fyrir vikið virðist Sigmundur eitthvað óviss um það hvar hann hafi þjóðina í raun í þessum efnum. Síðar í greininni segir hann þannig að Íslendingar verði að „átta sig“ á stöðu mála. „Annað hvort eru þeir partur af Evrópu [lesist Evrópusambandinu] eða upp á sjálfa sig komnir.“ Agalegt fyrir þau vel yfir 150 ríki sem standa eins og Ísland utan sambandsins og fyrir vikið algerlega ein á báti. Við lok greinarinnar kallar Sigmundur Íslendinga síðan „volaða þjóð“ fyrir að vilji ekki þar inn. Þessa sömu og var með ákaft ákall í upphafi hennar. Kjósendur eru þegar við stjórnvölinn Forsenda þess að tekin verði skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið er vitanlega þingmeirihluti fyrir málinu, kjörinn af íslenzkum kjósendum, og ríkisstjórn samstíga um að það. Annars verða vitanlega engar ákvarðanir teknar í þá veru. Þetta lagði til að mynda þing sambandsins sjálfs ítrekað áherzlu á þegar misheppnuð umsókn Samfylkingarinnar og VG var í gangi á sínum tíma: „Þing Evrópusambandsins ítrekar áhyggjur sínar af pólitískum ágreiningi innan ríkisstjórnarinnar og stjórnarflokkanna varðandi inngönguna í það.“ Dræmur áhugi á inngöngu í Evrópusambandið er ekki aðeins skiljanlegur í ljósi þess að vægi Íslands yrði lítið sem ekkert innan sambandsins heldur einnig og ekki síður til að mynda með tilliti til lokamarksmiðs samrunans innan þess allt frá upphafi. Að til verði evrópskt sambandsríki. Síðan hafa jafnt og þétt verið tekin fleiri skref í þá átt. Nú síðast var til dæmis lögð áherzla á áframhaldandi þróun í þá veru í stjórnarsáttmála ríkisstjórnar Þýzkalands sem mynduð er meðal annars af þýzkum systurflokkum Samfylkingarinnar og Viðreisnar. Hitt er svo annað mál að það er alveg rétt hjá Sigmundi að aðild Íslands að EES-samningnum er engan veginn ásættanleg þó hún sé langtum skárri en innganga í Evrópusambandið. Lausnin í þeim efnum er þó ekki að fara úr öskunni í eldinn heldur þvert á móti að endurheimta þau völd yfir íslenzkum málum sem framseld hafa verið til sambandsins í gegnum samninginn og skipta honum út fyrir víðtækan fríverzlunarsamning eins og ríki heimsins kjósa að semja um sín á milli í dag. Þar á meðal og ekki sízt Evrópusambandið. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hjörtur J. Guðmundsson Evrópusambandið Mest lesið Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen Skoðun Skoðun Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Sjá meira
Telja má nánast á fingrum annarrar handar þá málaflokka sem einróma samþykki, stundum kallað neitunarvald, á enn við um þegar teknar eru ákvarðanir í ráðherraráði Evrópusambandsins. Hér áður var það reglan en heyrir nú til undantekninga. Þar á meðal eru til dæmis hvorki sjávarútvegs- né orkumál sem skipta okkur miklu. Vægi ríkja innan sambandsins, þegar teknar eru ákvarðanir innan þess, fer í dag í fyrst og fremst eftir því hversu fjölmenn þau eru sem eðli málsins samkvæmt hefur komið sér verst fyrir fámennustu ríkin. Kæmi til þess að Ísland gengi í Evrópusambandið fengjum við þannig sex þingmenn á þing þess af 720 sem er sambærilegt við það að hafa hálfan þingmann á Alþingi. Þýzkaland eitt hefur til dæmis 96 þingmenn. Staðan væri enn verri í ráðherraráði sambandsins þar sem vægi Íslands yrði allajafna einungis 0,08% eða á við 5% hlutdeild í þingmanni á Alþingi. Hvað framkvæmdastjórn Evrópusambandsins varðar eru þeir sem þar sitja einungis embættismenn sambandsins enda óheimilt að ganga erinda heimalanda sinna. Með öðrum orðum er þannig afskaplega langur vegur frá því að Ísland sæti við sama borð og önnur ríki innan Evrópusambandsins og hvað þá að landið hefði sama vægi og Þýzkaland og Frakkland eins og Sigmundur Ernir Rúnarsson hélt fram í grein á Eyjunni um síðustu helgi. Raunar nefndi hann Bretland einnig í þeim efnum sem gekk eins og kunnugt er úr sambandinu fyrir rúmum fjórum árum síðan. Með öðrum orðum hefur Sigmundur greinilega ekki fylgst nógu vel með þróun mála í fyrirheitna landinu undanfarin ár. Fleiri mjög andvígir en mjög hlynntir Fram kemur í grein Sigmundar að svara verði „áköfu ákalli“ þjóðarinnar eftir inngöngu í Evrópusambandið. Það sé Viðreisn að gera með áherzlu sinni á það að tekin verði skref í þá átt. Einhverra hluta vegna er flokkurinn þó góður ef hann mælist með 10% fylgi í skoðanakönnunum. Hvar er þá stóraukið fylgi eina flokksins sem leggur áherzlu á málið og var beinlínis stofnaður í kringum það? Á sama tíma stórjókst fylgi Samfylkingarinnar meðal annars og ekki sízt í kjölfar þess að ákveðið var að leggja áherzlu á málið til hliðar. Með áköfu ákalli vísar Sigmundur til skoðanakannana um afstöðu fólks til inngöngu í Evrópusambandið. Þó þær hafi vissulega sýnt fleiri hlynnta en andvíga inngöngu undanfarin misseri munar þar einungis 6,7 prósentustigum miðað við könnun Maskínu á dögunum sem er merkilega lítið miðað við þær kjöraðstæður sem verið hafa fyrir áróður Evrópusambandssinna sem að vísu heldur engu vatni. Þá eru aðeins 19,5% aðspurðra mjög hlynntir sem eru þeir sem mögulega hafa uppi einhvers konar ákall, færri en eru mjög andvígir. Fyrir vikið virðist Sigmundur eitthvað óviss um það hvar hann hafi þjóðina í raun í þessum efnum. Síðar í greininni segir hann þannig að Íslendingar verði að „átta sig“ á stöðu mála. „Annað hvort eru þeir partur af Evrópu [lesist Evrópusambandinu] eða upp á sjálfa sig komnir.“ Agalegt fyrir þau vel yfir 150 ríki sem standa eins og Ísland utan sambandsins og fyrir vikið algerlega ein á báti. Við lok greinarinnar kallar Sigmundur Íslendinga síðan „volaða þjóð“ fyrir að vilji ekki þar inn. Þessa sömu og var með ákaft ákall í upphafi hennar. Kjósendur eru þegar við stjórnvölinn Forsenda þess að tekin verði skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið er vitanlega þingmeirihluti fyrir málinu, kjörinn af íslenzkum kjósendum, og ríkisstjórn samstíga um að það. Annars verða vitanlega engar ákvarðanir teknar í þá veru. Þetta lagði til að mynda þing sambandsins sjálfs ítrekað áherzlu á þegar misheppnuð umsókn Samfylkingarinnar og VG var í gangi á sínum tíma: „Þing Evrópusambandsins ítrekar áhyggjur sínar af pólitískum ágreiningi innan ríkisstjórnarinnar og stjórnarflokkanna varðandi inngönguna í það.“ Dræmur áhugi á inngöngu í Evrópusambandið er ekki aðeins skiljanlegur í ljósi þess að vægi Íslands yrði lítið sem ekkert innan sambandsins heldur einnig og ekki síður til að mynda með tilliti til lokamarksmiðs samrunans innan þess allt frá upphafi. Að til verði evrópskt sambandsríki. Síðan hafa jafnt og þétt verið tekin fleiri skref í þá átt. Nú síðast var til dæmis lögð áherzla á áframhaldandi þróun í þá veru í stjórnarsáttmála ríkisstjórnar Þýzkalands sem mynduð er meðal annars af þýzkum systurflokkum Samfylkingarinnar og Viðreisnar. Hitt er svo annað mál að það er alveg rétt hjá Sigmundi að aðild Íslands að EES-samningnum er engan veginn ásættanleg þó hún sé langtum skárri en innganga í Evrópusambandið. Lausnin í þeim efnum er þó ekki að fara úr öskunni í eldinn heldur þvert á móti að endurheimta þau völd yfir íslenzkum málum sem framseld hafa verið til sambandsins í gegnum samninginn og skipta honum út fyrir víðtækan fríverzlunarsamning eins og ríki heimsins kjósa að semja um sín á milli í dag. Þar á meðal og ekki sízt Evrópusambandið. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun