Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar 2. maí 2025 10:03 Rússar tóku úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna höndum sumarið 2023 nærri kjarnorkuverinu í Zaporizhzhia í Úkraínu. Hún var þar í sinni fjórðu ferð yfir víglínuna til þess að flytja fréttir af ástandinu undir hernámi Rússa og þá sérstaklega til að rannsaka umfangsmiklar handtökur á úkraínskum borgurum. Ferðin var hættuleg vegna þess að hernámsliðið hefur bannað eða komið í veg fyrir sjálfstæðan fréttaflutning frá þeim svæðum Úkraínu sem eru í þeirra höndum. Viktoriia var þegar hér var komið sögu eini úkraínski blaðamaðurinn sem fór í slíkar fréttaöflunarferðir. Lík Viktoriiu var eitt af rúmlega sjö hundruð sem Rússar afhentu við skipti líkamsleifa um miðjan febrúar sl., en slík skipti hafa nokkrum sinnum farið fram undanfarið. Líkamsleifarnar voru sveipaðar hvítu plasti og höfðu verið merktar nafni, staðsetningu og stundum dánarorsök. Neðst á listanum var færsla merkt “óþekkt lík karlmanns” sem eftir rannsóknir reyndist vera lík Viktoriiu. Hún var 27 ára þegar hún var tekin af lífi. “Líkið bar merki pyntinga. Rannsókn sýndi fram á raflostsbrunasár á fótum, brotið rifbein og meiðsli sem benda til kyrkingar, m.a. beinbrot í hálsi. Augu, heili og barki Viktoriiu höfðu einnig verið fjarlægð.” Jan Braathu, fulltrúi fjölmiðlafrelsis hjá Öryggis- og Samvinnustofnun Evrópu (OSCE) fordæmdi illa meðferð og morðið á Viktoriiu í yfirlýsingu í vikunni. Morðið á Viktoriiu er nú rannsakað sem stríðsglæpur, einn fjölmargra sem Rússar hafa framið samfara ólöglegri innrás sinni í Úkraínu og hernámi í kjölfarið. Undirritaður skrifaði grein hér nýverið sem fjallaði um mannréttindabrot og stríðsglæpi Rússa í Úkraínu og því miður er ekkert lát á fréttum af slíku. Örlög Viktoriiu voru rannsökuð af frönsku fréttasamtökunum Forbidden Stories í samstarfi við 13 miðla, þar á meðal Guardian, Washington Post, DER SPIEGEL, France24, Le Monde, ásamt Ukrainska Pravda sem Viktoriia starfaði fyrir. 46 blaðamenn í sex löndum hafa komið að þessari fréttaöflun. Auk þess að rannsaka örlög blaðakonunnar, héldu miðlarnir áfram rannsókn hennar sem hafði það markmið að rannsaka og flytja fréttir af þeim fjölmörgu íbúum hernumdra svæða sem Rússar hafa fangelsað, flesta án ákæru. Áætlað er að yfir 16 þúsund manns séu þannig í haldi Rússa. Slík ólögleg fangelsun getur talist til stríðsglæpa og er til rannsóknar sem slík. Upplýsingum um örlög Viktoriiu og annarra fanga var aflað með yfir 50 viðtölum við fólk sem hafði losnað úr slíkri fangelsun og við fjölskyldur þeirra. Eins var rætt við aðila innan Rússlands og á hernumdu svæðunum sem og við starfsmenn rússneskra fangelsa sem hætt hafa störfum vegna þess sem þar fór fram. Hin fangelsuðu eru hjálparstarfsmenn, blaðamenn, eigendur fyrirtækja, stjórnmálafólk, trúarleiðtogar, og annað fólk sem liggur undir grun Rúsaa um að hafa einhvern veginn streist á móti innrás þeirra og hernámi. Þeim er haldið á fleiri en 180 stöðum bæði á hernumdu svæðunum og í Rússlandi. Guardian flutti ítarlega frétt um meðferð þessara fanga í vikunni, þar sem fram kemur að flestir hafa ekki verið ákærðir og að upplýsingar um staðsetningu þeirra eru ekki veittar af hernámsliðinu. Hvoru tveggja getur talist til stríðsglæpa. Guardian og aðrir fjölmiðlar hafa skrásett skipulegar pyntingar á 29 af þeim 180 stöðum sem föngum er haldið og leiða má líkur að því að svipuðum aðferðum sé beitt á öðrum stöðum. Algengustu pyntingaraðferðirnar eru raflost, drukknun (e. waterboarding), gerviaftökur, barsmíðar með tré og málmhömrum og ítrekuð högg á sama líkamshluta, ásamt ýmis konar auðmýkingu eins og að vera bundin með límbandi og setið á eins og húsgögnum. Fyrrverandi fangar hafa einnig sagt að þeim hafi verið bannað að tala úkraínsku, að matur hafi verið af ákaflega skornum skammti og að fangar hafi verið hvattir til sjálfsmorðs. Pyntingum var beitt til þess að afla upplýsinga og til þess að knýja fram játningar. Að sögn Guardian var það gert með vitund og vilja háttsettra fulltrúa rússneskra stjórnvalda. Þegar rætt er um mögulegt vopnahlé og friðarsamninga er áríðandi að framferði rússneska hernámsliðsins verði rannsakað frekar í kjölfarið og þeir sem gerst hafa sekir um stríðsglæpi verði látnir svara til saka. Fréttaflutningur af glæpum hernámsliðsins segir sína sögu um hvers vegna úkraínskum stjórnvöldum er mjög í mun að tryggja að úkraínskir borgarar verði ekki til langframa á valdi Rússa og að hernámið verði aðeins tímabundið - að yfirráð Rússa yfir hluta Úkraínu verði ekki samþykkt þó að ekki kunni að vera mögulegt að frelsa þau svæði eins og staðan er í dag, hvorki á vígvellinum né við samningaborðið. Höfundur er hernaðarsagnfræðingur og fyrrverandi starfsmaður íslensku utanríkisþjónustunnar. Hann starfaði náið með mannréttindateymi SÞ í Afganistan 2009-11. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Erlingur Erlingsson Innrás Rússa í Úkraínu Mest lesið Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun Halldór 27.03.2024 Halldór Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Sjá meira
Rússar tóku úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna höndum sumarið 2023 nærri kjarnorkuverinu í Zaporizhzhia í Úkraínu. Hún var þar í sinni fjórðu ferð yfir víglínuna til þess að flytja fréttir af ástandinu undir hernámi Rússa og þá sérstaklega til að rannsaka umfangsmiklar handtökur á úkraínskum borgurum. Ferðin var hættuleg vegna þess að hernámsliðið hefur bannað eða komið í veg fyrir sjálfstæðan fréttaflutning frá þeim svæðum Úkraínu sem eru í þeirra höndum. Viktoriia var þegar hér var komið sögu eini úkraínski blaðamaðurinn sem fór í slíkar fréttaöflunarferðir. Lík Viktoriiu var eitt af rúmlega sjö hundruð sem Rússar afhentu við skipti líkamsleifa um miðjan febrúar sl., en slík skipti hafa nokkrum sinnum farið fram undanfarið. Líkamsleifarnar voru sveipaðar hvítu plasti og höfðu verið merktar nafni, staðsetningu og stundum dánarorsök. Neðst á listanum var færsla merkt “óþekkt lík karlmanns” sem eftir rannsóknir reyndist vera lík Viktoriiu. Hún var 27 ára þegar hún var tekin af lífi. “Líkið bar merki pyntinga. Rannsókn sýndi fram á raflostsbrunasár á fótum, brotið rifbein og meiðsli sem benda til kyrkingar, m.a. beinbrot í hálsi. Augu, heili og barki Viktoriiu höfðu einnig verið fjarlægð.” Jan Braathu, fulltrúi fjölmiðlafrelsis hjá Öryggis- og Samvinnustofnun Evrópu (OSCE) fordæmdi illa meðferð og morðið á Viktoriiu í yfirlýsingu í vikunni. Morðið á Viktoriiu er nú rannsakað sem stríðsglæpur, einn fjölmargra sem Rússar hafa framið samfara ólöglegri innrás sinni í Úkraínu og hernámi í kjölfarið. Undirritaður skrifaði grein hér nýverið sem fjallaði um mannréttindabrot og stríðsglæpi Rússa í Úkraínu og því miður er ekkert lát á fréttum af slíku. Örlög Viktoriiu voru rannsökuð af frönsku fréttasamtökunum Forbidden Stories í samstarfi við 13 miðla, þar á meðal Guardian, Washington Post, DER SPIEGEL, France24, Le Monde, ásamt Ukrainska Pravda sem Viktoriia starfaði fyrir. 46 blaðamenn í sex löndum hafa komið að þessari fréttaöflun. Auk þess að rannsaka örlög blaðakonunnar, héldu miðlarnir áfram rannsókn hennar sem hafði það markmið að rannsaka og flytja fréttir af þeim fjölmörgu íbúum hernumdra svæða sem Rússar hafa fangelsað, flesta án ákæru. Áætlað er að yfir 16 þúsund manns séu þannig í haldi Rússa. Slík ólögleg fangelsun getur talist til stríðsglæpa og er til rannsóknar sem slík. Upplýsingum um örlög Viktoriiu og annarra fanga var aflað með yfir 50 viðtölum við fólk sem hafði losnað úr slíkri fangelsun og við fjölskyldur þeirra. Eins var rætt við aðila innan Rússlands og á hernumdu svæðunum sem og við starfsmenn rússneskra fangelsa sem hætt hafa störfum vegna þess sem þar fór fram. Hin fangelsuðu eru hjálparstarfsmenn, blaðamenn, eigendur fyrirtækja, stjórnmálafólk, trúarleiðtogar, og annað fólk sem liggur undir grun Rúsaa um að hafa einhvern veginn streist á móti innrás þeirra og hernámi. Þeim er haldið á fleiri en 180 stöðum bæði á hernumdu svæðunum og í Rússlandi. Guardian flutti ítarlega frétt um meðferð þessara fanga í vikunni, þar sem fram kemur að flestir hafa ekki verið ákærðir og að upplýsingar um staðsetningu þeirra eru ekki veittar af hernámsliðinu. Hvoru tveggja getur talist til stríðsglæpa. Guardian og aðrir fjölmiðlar hafa skrásett skipulegar pyntingar á 29 af þeim 180 stöðum sem föngum er haldið og leiða má líkur að því að svipuðum aðferðum sé beitt á öðrum stöðum. Algengustu pyntingaraðferðirnar eru raflost, drukknun (e. waterboarding), gerviaftökur, barsmíðar með tré og málmhömrum og ítrekuð högg á sama líkamshluta, ásamt ýmis konar auðmýkingu eins og að vera bundin með límbandi og setið á eins og húsgögnum. Fyrrverandi fangar hafa einnig sagt að þeim hafi verið bannað að tala úkraínsku, að matur hafi verið af ákaflega skornum skammti og að fangar hafi verið hvattir til sjálfsmorðs. Pyntingum var beitt til þess að afla upplýsinga og til þess að knýja fram játningar. Að sögn Guardian var það gert með vitund og vilja háttsettra fulltrúa rússneskra stjórnvalda. Þegar rætt er um mögulegt vopnahlé og friðarsamninga er áríðandi að framferði rússneska hernámsliðsins verði rannsakað frekar í kjölfarið og þeir sem gerst hafa sekir um stríðsglæpi verði látnir svara til saka. Fréttaflutningur af glæpum hernámsliðsins segir sína sögu um hvers vegna úkraínskum stjórnvöldum er mjög í mun að tryggja að úkraínskir borgarar verði ekki til langframa á valdi Rússa og að hernámið verði aðeins tímabundið - að yfirráð Rússa yfir hluta Úkraínu verði ekki samþykkt þó að ekki kunni að vera mögulegt að frelsa þau svæði eins og staðan er í dag, hvorki á vígvellinum né við samningaborðið. Höfundur er hernaðarsagnfræðingur og fyrrverandi starfsmaður íslensku utanríkisþjónustunnar. Hann starfaði náið með mannréttindateymi SÞ í Afganistan 2009-11.
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun