Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar 9. maí 2024 10:00 Alda stúdentamótmæla hefur brotist út um allan heim og hafa stúdentar slegið upp tjaldbúðum og skipulagt mótmæli til að vekja athygli á þjóðarmorði Ísraelsríkis á palestínsku þjóðinni. Kennarar og stúdentar hafa verið handteknir, m.a. við Colombia háskóla í New York og Science Po í París. Í Ísrael var femíníski prófessorinn Nadera Shalhoub-Kevorkian, palestínsk kona með ísraelskan og bandarískan ríkisborgararétt, handtekin og haldið í gæsluvarðhaldi án dóms og laga. Á undanförnum mánuðum hafa mótmæli staðið yfir á Íslandi til stuðnings palestínsku þjóðinni og 350 einstaklingar sem starfa við Háskóla Íslands skrifuðu undir yfirlýsingu þar sem lýst var yfir stuðningi við palestínsku þjóðina, baráttu hennar fyrir tilvistarrétti sínum gegn ísraelskri nýlendustefnu og þjóðarmorði. Í yfirlýsingunni felst skuldbinding um að sniðganga akademískar stofnanir í Ísrael og afþakka samstarf við ísraelskar menntastofnanir og aðrar viðeigandi stofnanir sem eru samsekar þjóðarmorði þar til stjórnvöld þar í landi láta af stríðsglæpum og aðskilnaðarstefnu og hætta þjóðernishreinsunum á Gaza og Vesturbakkanum. Þrátt fyrir skýrt ákall úr mörgum áttum hafa stjórnendur Háskóla Íslands ekki sýnt vilja til að sýna palestínsku þjóðinni, stúdentum og fræðafólki stuðning. Ísraelsher hefur gjöreyðilagt alla háskóla á Gaza og hefur fræðafólk af gyðingaættum verið gagnrýnt og mætt hörðum mótaðgerðum fyrir að tala gegn þjóðarmorðinu í Palestínu. Mikilvægt er að varpa ljósi á tvískinnung í málflutningi og stefnu stjórnenda Háskóla Íslands, en á vefsíðu skólans er sérstök upplýsingagátt vegna innrásar Rússlands, þar sem skýr afstaða er tekin með úkraínsku þjóðinni og fræðasamfélaginu. Þar stendur: Háskóli Íslands fordæmir innrás Rússa í Úkraínu og lýsir yfir samstöðu með nemendum og starfsfólki úkraínskra háskóla sem og öllum íbúum landsins. Sérstök úrræði eru kynnt á upplýsingagáttinni fyrir úkraínska nemendur og fræðafólk. Háskóli Íslands undirritaði einnig yfirlýsingu Bologna samstarfsins (2022) þar sem fram kemur að aðilar að EHEA (European Higher Education Area and Bologna Process) skuli slíta tengslum og samstarfi við opinberar stofnanir Rússlands og annarra landa sem styðja innrásina í Úkraínu með beinum hætti, og vinna aðeins með rússneskum stofnunum og samtökum sem byggja á sameiginlegum evrópskum gildum. Þá kemur einnig fram að viðurkenna eigi hugrekki rússneskra borgara (e. civil society) sem taka þátt í mótmælum gegn innrás Rússlands og bjóða vernd þeim sem eru í hættu vegna afstöðu sinnar. Þá var Rússlandi og Belarús vikið úr EHEA samstarfinu. Jón Atli Benediktsson, rektor Háskóla Íslands, hefur kallað þjóðarmorð Ísraels á Palestínufólki á Gaza „pólitískt álitamál líðandi stundar“ og stillir því upp á móti „fordæmalausri árás Rússlands inn í Úkraínu“. Það er enn óljóst hvað nákvæmlega það er við árásir Ísraels á almenna borgara á Gaza og á Vesturbakkanum sem getur kallast pólitískt álitamál. Til að mynda hefur Ísrael hundsað bæði tilskipanir Alþjóðadómstólsins um að ríkið sé að öllum líkindum að fremja þjóðarmorð og eigi því strax að stöðva allar aðgerðir á Gaza og hleypa mannúðaraðstoð inn, sem og tilskipun Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna um tafarlaust vopnahlé. Þá eru ekki upptaldir þeir hundruðir stríðsglæpa sem vitað er að Ísrael hefur framið, þar á meðal nýlegar fjöldagrafir þar sem lík af börnum og fullorðnum fundust með hendur bundnar fyrir aftan bak og skotsár í höfuð. Þann 2. maí bar Stúdentaráð Háskóla Íslands upp fyrirspurn í Háskólaráði þar sem þau spurðu rektor hvort að „Háskólinn ætli að fylgja eigin fordæmi og slíta samstarfi við ísraelska háskóla og stofnanir, og hvenær Háskólinn hyggist taka afstöðu í málinu?“ Í svari sínu hélt rektor því fram að þjóðarmorðið á Gaza væri „harmleikur“ sem þó væri ekki hægt að bera saman við innrás Rússlands í Úkraínu, meðal annars vegna þess að ísraelskir rektorar hafi ekki látið í ljós stuðning við árásirnar á Gaza. Ísraelskir rektorar hafa gefið frá sér fjölda yfirlýsinga síðan 7. október, þar sem þeir minnast hvorki einu orði á eyðileggingu allra háskóla í Gaza né á þá tugi háskólafólks sem hafa verið myrt á Gaza. Þá er það þekkt að akademískar stofnanir í Ísrael eru virkir þátttakendurog þar af leiðandi samsekar í nýlendustefnu, landráni, þjóðernishreinsunum og aðskilnaðarstefnu Ísraelsríkis. Þær taka meðal annars þátt í þróun vopna og tækni í hernaðarlegum tilgangi sem og þróun á hernaðaraðgerðum og -kenningum. Þar að auki taka akademískar stofnanir þátt í hvítþvotti og réttlætingu á stríðsglæpum stjórnvalda, kúgun á gagnrýnendum á Ísraelsríki, skerðingu á tjáningarfrelsi nemenda og kerfisbundinni mismunun í garð palestínskra nemenda. Það er enginn haldbær munur á árás Rússlands á Úkraínu og árás Ísraelsríkis á Gaza, annar en sá að hið síðarnefnda er stutt af Vestrænum ríkjum, þrátt fyrir að falla undir skilgreiningu á þjóðarmorði, sem eitt og sér ætti að vera næg ástæða fyrir Háskóla Íslands að bregðast við. Það er krafa okkar að Háskóli Íslands taki yfirvegaða og afgerandi afstöðu með palestínsku þjóðinni, líkt og hann gerði með úkraínsku þjóðinni. Sé það ekki gert eru siðferðileg heilindi Háskólans engin. Við krefjumst þess að Háskóli Íslands beiti sér fyrir friði á Gaza og taki skýra afstöðu gegn þjóðarmorði og stríðsglæpum. Ef stjórn Háskóla Íslands er ekki fær um að skilja nauðsyn þess að taka ofangreinda afstöðu, er það skylda okkar sem starfsfólks og stúdenta að gera allt sem í okkar valdi stendur til að koma þeim í skilning um það. Höfundar að grein eru, fyrir hönd Háskólafólks fyrir Palestínu. Auður Magndís Auðardóttir, lektor við Deild menntunar og margbreytileika Elí Hörpu Önundarbur, meistaranemi í tómstunda- og félagsmálafræði Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir, doktorsnemi og aðjunkt við deild menntunar og margbreytileika Íris Ellenberger, dósent við Deild faggreinakennslu Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir, doktorsnemi í Heimspeki Sema Erla Serdaroglu, aðjúnkt í tómstunda- og félagsmálafræði Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Palestína Átök í Ísrael og Palestínu Innrás Rússa í Úkraínu Úkraína Háskólar Frakkland Bandaríkin Ísrael Hagsmunir stúdenta Mest lesið Halldór 4.10.2025 Halldór Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Sjá meira
Alda stúdentamótmæla hefur brotist út um allan heim og hafa stúdentar slegið upp tjaldbúðum og skipulagt mótmæli til að vekja athygli á þjóðarmorði Ísraelsríkis á palestínsku þjóðinni. Kennarar og stúdentar hafa verið handteknir, m.a. við Colombia háskóla í New York og Science Po í París. Í Ísrael var femíníski prófessorinn Nadera Shalhoub-Kevorkian, palestínsk kona með ísraelskan og bandarískan ríkisborgararétt, handtekin og haldið í gæsluvarðhaldi án dóms og laga. Á undanförnum mánuðum hafa mótmæli staðið yfir á Íslandi til stuðnings palestínsku þjóðinni og 350 einstaklingar sem starfa við Háskóla Íslands skrifuðu undir yfirlýsingu þar sem lýst var yfir stuðningi við palestínsku þjóðina, baráttu hennar fyrir tilvistarrétti sínum gegn ísraelskri nýlendustefnu og þjóðarmorði. Í yfirlýsingunni felst skuldbinding um að sniðganga akademískar stofnanir í Ísrael og afþakka samstarf við ísraelskar menntastofnanir og aðrar viðeigandi stofnanir sem eru samsekar þjóðarmorði þar til stjórnvöld þar í landi láta af stríðsglæpum og aðskilnaðarstefnu og hætta þjóðernishreinsunum á Gaza og Vesturbakkanum. Þrátt fyrir skýrt ákall úr mörgum áttum hafa stjórnendur Háskóla Íslands ekki sýnt vilja til að sýna palestínsku þjóðinni, stúdentum og fræðafólki stuðning. Ísraelsher hefur gjöreyðilagt alla háskóla á Gaza og hefur fræðafólk af gyðingaættum verið gagnrýnt og mætt hörðum mótaðgerðum fyrir að tala gegn þjóðarmorðinu í Palestínu. Mikilvægt er að varpa ljósi á tvískinnung í málflutningi og stefnu stjórnenda Háskóla Íslands, en á vefsíðu skólans er sérstök upplýsingagátt vegna innrásar Rússlands, þar sem skýr afstaða er tekin með úkraínsku þjóðinni og fræðasamfélaginu. Þar stendur: Háskóli Íslands fordæmir innrás Rússa í Úkraínu og lýsir yfir samstöðu með nemendum og starfsfólki úkraínskra háskóla sem og öllum íbúum landsins. Sérstök úrræði eru kynnt á upplýsingagáttinni fyrir úkraínska nemendur og fræðafólk. Háskóli Íslands undirritaði einnig yfirlýsingu Bologna samstarfsins (2022) þar sem fram kemur að aðilar að EHEA (European Higher Education Area and Bologna Process) skuli slíta tengslum og samstarfi við opinberar stofnanir Rússlands og annarra landa sem styðja innrásina í Úkraínu með beinum hætti, og vinna aðeins með rússneskum stofnunum og samtökum sem byggja á sameiginlegum evrópskum gildum. Þá kemur einnig fram að viðurkenna eigi hugrekki rússneskra borgara (e. civil society) sem taka þátt í mótmælum gegn innrás Rússlands og bjóða vernd þeim sem eru í hættu vegna afstöðu sinnar. Þá var Rússlandi og Belarús vikið úr EHEA samstarfinu. Jón Atli Benediktsson, rektor Háskóla Íslands, hefur kallað þjóðarmorð Ísraels á Palestínufólki á Gaza „pólitískt álitamál líðandi stundar“ og stillir því upp á móti „fordæmalausri árás Rússlands inn í Úkraínu“. Það er enn óljóst hvað nákvæmlega það er við árásir Ísraels á almenna borgara á Gaza og á Vesturbakkanum sem getur kallast pólitískt álitamál. Til að mynda hefur Ísrael hundsað bæði tilskipanir Alþjóðadómstólsins um að ríkið sé að öllum líkindum að fremja þjóðarmorð og eigi því strax að stöðva allar aðgerðir á Gaza og hleypa mannúðaraðstoð inn, sem og tilskipun Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna um tafarlaust vopnahlé. Þá eru ekki upptaldir þeir hundruðir stríðsglæpa sem vitað er að Ísrael hefur framið, þar á meðal nýlegar fjöldagrafir þar sem lík af börnum og fullorðnum fundust með hendur bundnar fyrir aftan bak og skotsár í höfuð. Þann 2. maí bar Stúdentaráð Háskóla Íslands upp fyrirspurn í Háskólaráði þar sem þau spurðu rektor hvort að „Háskólinn ætli að fylgja eigin fordæmi og slíta samstarfi við ísraelska háskóla og stofnanir, og hvenær Háskólinn hyggist taka afstöðu í málinu?“ Í svari sínu hélt rektor því fram að þjóðarmorðið á Gaza væri „harmleikur“ sem þó væri ekki hægt að bera saman við innrás Rússlands í Úkraínu, meðal annars vegna þess að ísraelskir rektorar hafi ekki látið í ljós stuðning við árásirnar á Gaza. Ísraelskir rektorar hafa gefið frá sér fjölda yfirlýsinga síðan 7. október, þar sem þeir minnast hvorki einu orði á eyðileggingu allra háskóla í Gaza né á þá tugi háskólafólks sem hafa verið myrt á Gaza. Þá er það þekkt að akademískar stofnanir í Ísrael eru virkir þátttakendurog þar af leiðandi samsekar í nýlendustefnu, landráni, þjóðernishreinsunum og aðskilnaðarstefnu Ísraelsríkis. Þær taka meðal annars þátt í þróun vopna og tækni í hernaðarlegum tilgangi sem og þróun á hernaðaraðgerðum og -kenningum. Þar að auki taka akademískar stofnanir þátt í hvítþvotti og réttlætingu á stríðsglæpum stjórnvalda, kúgun á gagnrýnendum á Ísraelsríki, skerðingu á tjáningarfrelsi nemenda og kerfisbundinni mismunun í garð palestínskra nemenda. Það er enginn haldbær munur á árás Rússlands á Úkraínu og árás Ísraelsríkis á Gaza, annar en sá að hið síðarnefnda er stutt af Vestrænum ríkjum, þrátt fyrir að falla undir skilgreiningu á þjóðarmorði, sem eitt og sér ætti að vera næg ástæða fyrir Háskóla Íslands að bregðast við. Það er krafa okkar að Háskóli Íslands taki yfirvegaða og afgerandi afstöðu með palestínsku þjóðinni, líkt og hann gerði með úkraínsku þjóðinni. Sé það ekki gert eru siðferðileg heilindi Háskólans engin. Við krefjumst þess að Háskóli Íslands beiti sér fyrir friði á Gaza og taki skýra afstöðu gegn þjóðarmorði og stríðsglæpum. Ef stjórn Háskóla Íslands er ekki fær um að skilja nauðsyn þess að taka ofangreinda afstöðu, er það skylda okkar sem starfsfólks og stúdenta að gera allt sem í okkar valdi stendur til að koma þeim í skilning um það. Höfundar að grein eru, fyrir hönd Háskólafólks fyrir Palestínu. Auður Magndís Auðardóttir, lektor við Deild menntunar og margbreytileika Elí Hörpu Önundarbur, meistaranemi í tómstunda- og félagsmálafræði Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir, doktorsnemi og aðjunkt við deild menntunar og margbreytileika Íris Ellenberger, dósent við Deild faggreinakennslu Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir, doktorsnemi í Heimspeki Sema Erla Serdaroglu, aðjúnkt í tómstunda- og félagsmálafræði
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun